Over de invoering van de compensatieregeling transitievergoeding is al veel geschreven. De wet waaruit die regeling voortvloeit bevat echter nog een belangrijke wijziging: nieuwe mogelijkheden om bij cao in een alternatief voor de transitievergoeding te voorzien. In dit artikel wordt besproken wat er precies verandert.

Hoe zit het nu? Op dit moment is een werkgever geen transitievergoeding verschuldigd als in een cao een voorziening is opgenomen die gelijkwaardig is aan de transitievergoeding.

De Hoge Raad oordeelde eerder dit jaar dat de cao-voorziening niet pas na 1 juli 2015 – de datum waarop de transitievergoeding in de wet kwam – in een cao hoeft te zijn opgenomen om als gelijkwaardige voorziening te kwalificeren. Ook bepalingen van voor die tijd kunnen een gelijkwaardige voorziening vormen. Of een voorziening gelijkwaardig is hangt af van de omstandigheden van het geval. De Hoge Raad gaf hiervoor enkele handvatten:

• de bedoeling van partijen over de gelijkwaardigheid is niet doorslaggevend;
• bij de vergelijking van de waarde van de cao-voorziening met de transitievergoeding wordt gekeken naar de gekapitaliseerde potentiële waarde van de cao-voorziening;
• of een voorziening gelijkwaardig is hangt af van de omstandigheden en de rechter heeft veel beoordelingsvrijheid bij de weging daarvan;
• omdat de hoogte van de transitievergoeding en de waarde van de voorziening per werknemer kan verschillen, kan de voorziening voor de ene werknemer wel gelijkwaardig zijn en voor de ander niet (dan moet dus zowel de voorziening als de transitievergoeding worden betaald); en
• het is niet vereist dat de voorziening is gericht op het voorkomen van werkloosheid of het verkorten daarvan; het is geen voorwaarde maar wel een factor.

Hoe zit het na 1 januari 2020? Per 1 januari 2020 geldt dat in een cao kan worden bepaald dat de transitievergoeding niet verschuldigd is als in de cao is bepaald dat werknemers bij bedrijfseconomisch ontslag (de a-grond) in plaats van de op de transitievergoeding aanspraken maken op een voorziening die (i) bijdraagt aan het beperken van werkloosheid of (ii) in een redelijke financiële vergoeding voorziet of (iii) in een combinatie daarvan. Buiten bedrijfseconomisch ontslag is de reguliere transitievergoeding van toepassing.

Er is sprake van een redelijke financiële vergoeding als de vergoeding gelijk is aan de transitievergoeding. Onder omstandigheden kan een lagere vergoeding echter ook redelijk zijn. Bijvoorbeeld als een slechte financieel-economische situatie de continuïteit van een onderneming bedreigt en het niet verantwoord is om hogere vergoedingen uit te keren.

Het verschil De cao-voorziening hoeft niet meer ‘gelijkwaardig’ te zijn aan de transitievergoeding. Daardoor lopen werkgevers niet langer het risico dat een voorziening voor de ene werknemer wél een alternatief voor de transitievergoeding is, en de werkgever aan een andere werknemer zowel de voorziening als de transitievergoeding moet uitbetalen. Het wordt daarmee aantrekkelijker om bij cao een op maat gemaakte voorziening op te nemen. De cao-voorziening moet na de wijziging wel een bepaald doel hebben en kan alleen een alternatief voor de transitievergoeding zijn bij de zogenaamde a-grond. Verder is onder het nieuwe recht vereist dat de voorziening in de cao als alternatief voor de transitievergoeding wordt aangemerkt. Onder het huidige recht is de bedoeling van partijen slechts een gezichtspunt.

Overgangsrecht Het huidige recht blijft nog van toepassing op (i) cao’s die geldig zijn voor 1 januari 2020 en die naar het huidige recht een gelijkwaardige voorziening bevatten en (ii) op arbeidsovereenkomsten waarop die cao van toepassing is. Het huidige recht is in die gevallen van toepassing voor de duur van de looptijd van die cao. In alle andere gevallen geldt vanaf 1 januari 2020 het nieuwe recht.

Conclusie: cao’s moeten worden aangepast! De mogelijkheid om bij cao in een alternatief voor de transitievergoeding te voorzien wordt ruimer, maar kan wel in minder situaties worden gebruikt. Belangrijk is dat cao-voorzieningen voortaan expliciet moeten bepalen dat de cao-voorziening bij bedrijfseconomisch ontslag in de plaats van het recht op de transitievergoeding treedt. Cao’s moeten hier zo nodig op worden aangepast.

2-10-2019