Aluminiumfabriek Aldel uit het Groningse Farmsum heeft de productie van aluminimum stil gelegd. Volgens het nieuws spreekt de fabrikant van een "noodzakelijk" besluit vanwege de "torenhoge energieprijzen en een gebrek aan overheidssteun". Nederlandse chemiebedrijven vallen deels stil door torenhoge gasprijzen. Ook tuinders in bloemen, groente en fruit luiden de noodklok en groente fabrikant HAK heeft aangekondigd de productie in januari 2023 zes weken stil te leggen vanwege de hoge energieprijzen. Deze zorgwekkende berichten domineerden het nieuws de afgelopen maanden. Naar verwachting zullen dergelijke berichten de komende maanden enkel toenemen. Wat zijn de gevolgen van het tijdelijk stilleggen van productie voor de werknemers?

Steunmaatregelen
Gelukkig ziet de overheid de urgentie om in te grijpen en steunpakketten te ontwerpen. In 2023 zal er een tijdelijk prijsplafond gelden voor alle kleinverbruikers die gas, elektriciteit en/of warmte gebruiken, waaronder ook een deel van het klein mkb. Voor zogenoemde energie-intensieve mkb’ers is de Tegemoetkoming Energiekosten-regeling (TEK) ontworpen. De TEK-regeling biedt een tijdelijke tegemoetkoming voor mkb-ondernemingen waarvan de energiekosten een relatief groot deel uitmaken van de totale kosten en is bedoeld voor de energiekosten in de periode van 1 november 2022 tot en met 31 december 2023. Op dit moment kan de TEK nog niet worden aangevraagd. Dit kan naar verwachting pas vanaf het tweede kwartaal van 2023 .

Gevolgen werknemers
Bedrijven die de steunmaatregelen niet kunnen afwachten of voor wie de steunmaatregelen onvoldoende soelaas bieden en desondanks gehouden zijn de productie tijdelijk stil te leggen om een besparing op de energielasten te voorkomen, staan met hun rug tegen de muur. Wanneer de productie wordt stilgelegd en de productiemedewerkers om die reden hun arbeid tijdelijk niet kunnen verrichten, behouden zij aanspraak op salaris. Het stilleggen van de productie wegens de hoge energielasten, zal voor risico van de werkgever blijven.

Natuurlijk kunnen de werknemers worden gevraagd hun vakantiedagen op te nemen, maar daartoe moet wel bereidheid bestaan. Bovendien moeten de werknemers een groot aantal vakantiedagen hebben opgebouwd ter overbrugging. Als het financieel erg slecht gaat, kan de werkgever ook aan de werknemers vragen om in te stemmen met een tijdelijke loonsverlaging of loonopschorting (een zogenaamd “loonoffer”). Dit is mogelijk mits geen lager loon dan het minimumloon of Cao-loon resteert. Wil de werkgever de loonsverlaging of loonopschorting zonder de instemming van de werknemer toch doorvoeren, dan zal de rechter zich hierover moeten uitlaten. Aangezien een loonoffer voor de betrokken werknemers grote gevolgen heeft (niet alleen ontvangen zij minder loon, maar ook de pensioenopbouw zal lager zijn, het vakantiegeld etc.), zal de rechter de noodzaak van een loonoffer streng toetsen.

Wanneer een bedrijf genoodzaakt is om te bezuinigen op personeelskosten, zal zij doorgaans besluiten om arbeidsplaatsen te laten vervallen om een faillissement en daarmee het verval van alle arbeidsplaatsen te voorkomen. Om de arbeidsovereenkomsten op te mogen zeggen, moet de werkgever eerst toestemming vragen bij het UWV. In de ontslagaanvraag moeten de reden voor het ontslag worden onderbouwd. Voor meer informatie over reorganisaties wij naar onze reorganisatiesite. Wanneer de productie tijdelijk wordt stilgelegd, maar binnen 26 weken weer zal worden hervat, zal het UWV geen toestemming verlenen de arbeidsovereenkomsten op te zeggen. De arbeidsplaatsen komen dan immers niet duurzaam te vervallen. Uiteraard kan ook altijd worden geprobeerd om met de individuele werknemers een vertrekregeling te treffen

Advies werkgevers
Werkgevers die de productie snel en kostenefficiënt weer willen kunnen hervatten, hebben er veel belang bij hun werknemers aan zich te blijven binden. Zij hebben daarom veel belang bij een tijdelijke herplaatsing van de werknemers die door het stilleggen van de productie niet meer ingezet kunnen worden. Wanneer dit niet binnen het eigen bedrijf kan, zouden ook externe herplaatsingsmogelijkheden kunnen worden onderzocht. Nu de arbeidsmarkt krap is en er veel vacatures openstaan, zou dit een goede tijdelijke oplossing kunnen zijn.

Advies overheid
De overheid zou bedrijven kunnen helpen door de deeltijd WW (versneld) opnieuw in te voeren op grond waarvan tijdelijke WW-rechten ontstaan voor werknemers die tijdelijk minder werken ten gevolge van omstandigheden die buiten het reguliere ondernemingsrisico liggen. De deeltijd-WW-regeling is onderdeel van de reeds in juli 2022 gepresenteerde kabinetsplannen, waarover het kabinet in overleg is met de sociale partners.